by Vajpai: కాలంతో పాటు పరిస్థితులు మారుతూ ఉంటాయి. నరేంద్ర మోదీ తన రాజకీయ జీవితంలో తొలిసారిగా సంకీర్ణ ప్రభుత్వానికి నాయకత్వం వహించనున్నారు. గుజరాత్ ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నప్పుడు ఆయన ఎప్పుడూ ఈ సమస్యను ఎదుర్కోలేదు. ఆయన ప్రధాని అయ్యాక కూడా 10 ఏళ్ల పాటు సొంతంగా ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసేందుకు పూర్తి మెజారిటీ తెచ్చుకున్నారు. బీజేపీకి 2014లో 282 సీట్లు, 2019లో 303 సీట్లు వచ్చాయి, ఇది మెజారిటీ సంఖ్య 272 కంటే ఎక్కువ. నరేంద్ర మోడీ హయాంలో మెజారిటీ కంటే 30 సీట్లు తక్కువ రావడం ఇదే తొలిసారి. ఈసారి బీజేపీకి 242 సీట్లు మాత్రమే వచ్చాయి. ఎన్డీయే మిత్రపక్షాలు బీజేపీకి మద్దతిచ్చి నరేంద్ర మోదీ నేతృత్వంలో మూడోసారి ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసేందుకు అంగీకరించాయి.
తొలిసారి సంకీర్ణ ప్రభుత్వానికి మోదీ సారథ్యం
2014లో తొలిసారి నరేంద్ర మోదీ ప్రధానిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ఆ తర్వాత బీజేపీకి స్పష్టమైన మెజారిటీ ప్రభుత్వం వచ్చింది. మోదీ 7 అక్టోబర్ 2001 నుండచి 22 మే 2014 వరకు గుజరాత్ ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నారు. వరుసగా మూడుసార్లు గుజరాత్ సీఎం కావడంతోపాటు ప్రతిసారీ బీజేపీకి పూర్తి మెజారిటీ తీసుకు రావడంలో పూర్తిగా సఫలమయ్యారు. అయితే, బీజేపీతో పాటు అనేక ఇతర పార్టీలు కూడా ఎన్డీయే కూటమిలోనే ఉన్నాయి. కానీ, బీజేపీకి పూర్తి మెజారిటీ ఉండడంతో సంకీర్ణ ప్రభుత్వం కాకుండా బీజేపీ ప్రభుత్వాన్ని నడిపారు. సంపూర్ణ మెజారిటీ కారణంగా మోదీ తన మిత్ర పక్షాలకు పెద్దగా ప్రాధాన్య ఇవ్వలేదు. ప్రస్తుతం మిత్ర పక్షాలను సంప్రదించకుండా ఒక్క అడుగు కూడా వేయడం కష్టమే. ఈ అనుభవం అతనికి ఇదే మొదటిసారి. నరేంద్ర మోదీకి సంకీర్ణ ప్రభుత్వాన్ని నడపడం ఇదే మొదటి అనుభవం.
సంకీర్ణ ప్రభుత్వంలో సమర్థుడు వాజ్‌పేయి
దేశ పదో ప్రధానమంత్రిగా అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి మూడుసార్లు సంకీర్ణ ప్రభుత్వాలకు నాయకత్వం వహించారు. ఆయన హయాంలోనే ఎన్డీయేకు పునాది పడింది. 1996లో తొలిసారి ఆయన ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు, కానీ మెజారిటీ మార్కుకు తగ్గిన కారణంగా, ఆయన ప్రభుత్వం 13 రోజులు మాత్రమే ఉండగలిగింది. 1998 నుంచి 1999 వరకు అంటే 13 నెలలు. అయితే 1999 నుంచి 2004 వరకు ఆయన మూడోసారి ప్రభుత్వాన్ని నడిపారు. వాజ్‌పేయి ప్రభుత్వ హయాంలో కూడా టీడీపీకి చెందిన చంద్రబాబు నాయుడు, జేడీయూకు చెందిన నితీశ్‌కుమార్‌ ఎన్‌డీఏకు నమ్మకమైన మిత్రపక్షంగా వ్యవహరించారు. ఇప్పుడు నరేంద్ర మోడీ సంకీర్ణ ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయబోతున్నందున, ఈ రెండు మిత్రపక్షాలు అందులో ముఖ్యమైన సహకారం కలిగి ఉండటమే కాకుండా, ప్రభుత్వంలో వారి పాత్ర కూడా సమానంగా ఉంటుందని భావిస్తున్నారు.
రెండుసార్లు మిత్రపక్షాలను పక్కన పెట్టిన మోదీ
నరేంద్ర మోడీ ఇప్పుడు సంకీర్ణ ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయబోతున్నందున మిత్ర పక్షాలకు కూడా ప్రాధాన్యమివ్వక తప్పదు. ఇందుకోసం అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి ప్రభుత్వ హయాంలోని ఫార్ములాను గుర్తుపెట్టుకోవడం మోదీకి అవసరం. గత రెండు విడుతల్లో మిత్రపక్షాలను నరేంద్ర మోదీ పట్టించుకోలేదు. నితీష్ కుమార్ రెండు మంత్రి పదవులు డిమాండ్ చేస్తూనే ఉన్నారు, కానీ మోదీ ఆయనకు మంత్రి పదవులు ఇవ్వలేదు. మోదీ ప్రభుత్వంలో మొదటి టర్మ్‌లో ఏడు శాతం మంది మిత్రపక్షాల మంత్రులు ఉండగా, రెండో దఫాలో ఈ సంఖ్య మూడు శాతానికి తగ్గింది. 2014లో మోదీ కేబినెట్‌లో 71 మంది మంత్రులు ఉండగా అందులో మిత్రపక్షాల నుంచి ఐదుగురు మంత్రులు మాత్రమే ఉన్నారు. 2019లో మోదీతో 20 మిత్రపక్షాల నుంచి 52 మంది ఎంపీలు ఉండగా, వారిలో ఇద్దరికి మాత్రమే మంత్రి పదవులు దక్కాయి.
వాజ్‌పేయి ప్రభుత్వంలో 29 శాతం మిత్రపక్షాలే
జేడీయూ అధినేత, బీహార్ సీఎం నితీశ్ కుమార్ అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయిని స్మరించుకున్నారంటే అందుకు తగిన కారణం ఉంది. సంకీర్ణ ప్రభుత్వంలో తన మిత్ర పక్షాలకు ఎంతో ప్రాధాన్యమిచ్చారు. తన మొదటి పదవీకాలాన్ని 13 రోజులు పక్కన పెడితే, మిగిలిన రెండు పర్యాయాల్లో మిత్రపక్షాల నుంచి 25 నుంచి 29 శాతం మంత్రులను చేశారు. 1998లో రెండోసారి ప్రధాని అయ్యాక మంత్రివర్గంలో 86 మందికి చోటు కల్పించారు. వీరిలో 25 మంది మంత్రులు మిత్రపక్షాలకు చెందిన వారే. అంటే మంత్రివర్గంలో మిత్రపక్షాల వాటా 29 శాతం. వాజ్‌పేయి మూడోసారి ప్రధాని అయినప్పుడు 73 మంది సభ్యుల కేబినెట్‌లో మిత్రపక్షాలకు 18 మంత్రి పదవులు ఇచ్చారు. అంటే మంత్రివర్గంలో మిత్రపక్షాల భాగస్వామ్యం 25 శాతం. వాజ్ పేయి రెండోసారి హయాంలో నితీశ్ కుమార్ రైల్వే మంత్రి అయ్యారు. మూడో దఫాలో వ్యవసాయ శాఖ నితీష్ కుమార్ వద్దకు వెళ్లగా, నితీశ్ పార్టీకి చెందిన జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్ రక్షణ మంత్రిగా పని చేశారు. వాజ్‌పేయి ప్రభుత్వానికి రెండు టర్మ్ లలోనూ టీడీపీ బయటి నుంచి మద్దతు ఇచ్చింది.
